هم‏گرایی جهان اسلام و چالش‏های نوظهور فرهنگی ‏ـ مذهبی

چکیده در سال‏های اخیر، جهان اسلام، در مقایسه با دیگر مناطق سیاسی و فرهنگی جهان، به منطقه‏ای پُرخشونت و پُر از درگیری و جنگ تبدیل شد و چشم‏انداز روشنی از هم‏گرایی و وحدت اسلامی در آن به‏چشم نمی‏خورد. از‏این‏رو، هدف کلیدی پژوهش حاضر بررسی و تحلیل مهم‏ترین چالش‏های هم‏گرایی در جهان اسلام و ارائة راه‏کارهایی برای مقابله با آن‏هاست. در تحقیق حاضر، با بنیادی‏دانستن نقش مسائل فرهنگی ‏ـ مذهبی در روابط کشورهای اسلامی، تأثیر این عوامل در عدم هم‏گرایی جهان اسلام مفروض دانسته شده است. این تحقیق درصدد پاسخ‏گویی به این سؤال اصلی است که «جهان اسلام در عصر حاضر با چه چالش‏های فرهنگی ‏ـ مذهبی‌ای مواجه است؟» فرضیه‏ای که به‏منزلة پاسخ موقتی مطرح شده این است که ضعف عقلانیت و اعتدال و مشکلات هویتی ناشی از گسترش ابزارهای نوین ارتباطی از مهم‏ترین چالش‏های فرهنگی ‏ـ مذهبی جهان اسلام در عصر حاضرند. یافته‏های این پژوهش، که براساس نظریة هم‏گرایی و با روش‏های تحلیلی ‌ـ تفسیری انجام شده است، نشان می‏دهد که نگاه سطحی به قرآن و روایات، وضع احکامی خارج از چهارچوب عقلانیت و اعتدال و رواج جهل و نادانی از‌یک‌سو و جهانی‏شدن فرهنگ، که به‏طور هم‏زمان سبب شکل‏گیری هویت‏های افراط‏گرا و هویت‏های غیردینی در جوامع اسلامی شده است، از مهم‏ترین چالش‏های فرهنگی جهان اسلام در عصر حاضر است.